Zasada poszanowania przez pracodawcę godności i innych praw pracownika.

Stan prawny na dzień 22 listopada 2006 r.
Opracowano na podstawie:
Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz.U.1998, Nr 21, poz. 94 z późn. zm.),
Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U.1997, Nr 78, poz. 483 z późn. zm.),
T.Liszcz "Prawo pracy"Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2004.

   Art. 11 (1) KP nakłada na pracodawcę obowiązek szanowania godności i innych dóbr osobistych pracownika. Przepis tego artykułu współgra z art. 30 Konstytucji RP stanowiącej, że: "Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych."
Nie ulega wątpliwości, że postanowienia Konstytucji odnoszą się do godności w znaczeniu ontologicznym, która stanowi obiektywną wartość człowieka.
   Ujęcie "godności" w kontekście art. 11 (1) KP nie zostało dotychczas w orzecznictwie i piśmiennictwie wyjaśnione. W latach 60-tych pojawiły się koncepcje oddzielające pojęcie "godności pracownika" od "godności człowieka". Koncepcja ta nie znalazła jednak akceptacji w nauce prawa pracy. Przyczyny należałoby upatrywać w sztucznym podziale godności - na godność pracownika i godność człowieka w ogóle. Koncepcja ta zubażała pojęcie "godności" pozbawiając ją godności pracy.
   Pogląd, aby nie oddzielać godności pracy od godności ogólnoludzkiej, prezentuje również nauka Kościoła Katolickiego. Papież Jan Paweł II w encyklice "Laborem exercens" głosi, iż praca jest podstawowym wymiarem bytowania człowieka na ziemi (cytaty za T. Liszcz). Praca, jak pisze Jan Paweł II "(...) jest dobrem człowieka - dobrem jego człowieczeństwa - przez pracę bowiem człowiek nie tylko przekształca przyrodę, dostosowując ja do własnych potrzeb, ale także urzeczywistnia siebie jako człowiek, a także poniekąd bardziej staje się człowiekiem." (L.e. , II, 9).
   Papież dostrzega również zagrożenia, jakie napotyka człowiek pracujący. Przede wszystkim jest to obawa przed przedmiotowym potraktowaniem człowieka, przed sprowadzeniem go wyłącznie do roli narzędzia produkcji. Wzywa do takiego ukształtowania stosunku pracy, aby człowiek mógł w pracy "(...) bardziej stawać się człowiekiem, a nie degradować się przez pracę, tracąc (...) właściwą sobie godność i podmiotowość (...)."
   Czym zatem jest "poszanowanie" godności pracownika? Można uznać, że "poszanowanie" oznacza nieczynienie niczego, co godziłoby w tę godność.
   Można wskazać kilka przykładów działań, które uderzają w godność pracownika. Pracodawca będący osobą fizyczną może naruszyć godność pracownika np. poprzez obraźliwe słowo czy gest, czasem za zamach na godność pracownika mogą zostać uznane zachowania polegające na wydawaniu pracownikom poleceń w formie lub treści upokarzających go, formułowanie niesprawiedliwych, obraźliwych ocen pracy pracownika, jego kwalifikacji, umiejętności, nakładanie na niego niezasłużonych kar porządkowych.
   Kodeks pracy nie przewiduje wprost sankcji przeciwko pracodawcy za naruszenie obowiązku poszanowania godności pracownika. Można jednak wysnuć wniosek, iż z art. 55§1 KP wynika, że w sytuacji, gdy naruszenie godności pracownika jest na tyle poważne, że może być uznane za ciężkie naruszenie obowiązków pracodawcy, stanowiące podstawę rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia oraz żądanie od pracodawcy stosownego odszkodowania.
   Kodeks pracy nie statuuje zasady poszanowania przez pracownika dóbr osobistych pracodawcy. Poszanowanie tych dóbr mieści się w ramach zwykłego obowiązku pracowniczego dbałości o dobro zakładu pracy.

Katarzyna Ostalecka - Prawnik, 06.10.06 r., teksty specjalistów

Polityka prywatności | Mapa serwisu

© 2008 Fundacja Fuga Mundi, wszelkie prawa zastrzeżone